Η επανάσταση του “εμείς”

Η Επανάσταση του 1821 δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου. Κι αυτή είναι η μυστική ομορφιά της επετείου: το ότι αντίθετα με ότι μάθαμε στο σχολείο, την 25η Μαρτίου δε τιμάται το ξέσπασμα ενός δίκαιου ξεσηκωμού που είχε αργήσει 4 αιώνες. Αυτός ο ξεσηκωμός είχε επιχειρηθεί πολλές φορές στο παρελθόν από μικρές ή μεγάλες ομάδες, από μικρές ή μεγάλες κοινότητες, από μικρούς ή μεγάλους ανθρώπους. Δεν είναι επομένως η αρχή μιας επανάστασης αυτή που γιορτάζει την 25η Μαρτίου. Είναι η αρχή των Ελλήνων ως “εμείς”. Είναι η στιγμή που οι μικρές ή μεγάλες παρέες, οι μικρές ή μεγάλες κοινότητες, οι μικροί και μεγάλοι άνθρωποι, ενώθηκαν κάτω από ένα λάβαρο, κάτω από μια ιδέα, κάτω από μια κοινή επιθυμία: την αυτοδιάθεση ενός λαού. Κι ακόμα είναι η στιγμή που τόσο αντίθετες ομάδες, κοινότητες και άνθρωποι μοιράστηκαν την ίδια απόφαση: να βάλουν μόνο δύο επιλογές στις ζωές τους- ή την ελευθερία ή το θάνατο. Δύσκολη απόφαση αν είσαι βολεμένος και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα υπήρξαν πολλοί βολεμένοι ραγιάδες, υπήρξαν πολλοί που πρόθυμα γίνονταν μικροί δυνάστες των συμπατριωτών τους προκειμένου να υπηρετήσουν δουλοπρεπώς το Δυνάστη στην Υψηλή Πύλη. Λόγω αυτών των βολεμένων φερέφωνων η 25η Μαρτίου γίνεται διπλά σημαντική ως ημέρα της αναγέννησης του ελληνικού “εμείς”: για να δηλώσουν πίστη σε μια κοινή πορεία όλα αυτά μικρά ή μεγάλα φοβισμένα “εγώ”, έπρεπε εκτός από τον εξωτερικό δυνάστη να αψηφήσουν και τις απειλές όσων δικών τους θα έχαναν τη βολή τους με έναν ξεσηκωμό. Κι αυτές οι απειλές ήταν άμεσες, κοντινές και αδιάκοπες γι’ αυτό προκαλούσαν φόβο: δεν είναι πάντα αυτονόητη η φιλοπατρία, ειδικά όταν τα συμφέροντα του “εγώ” είναι μεγαλύτερα από τα συμφέροντα ενός “εμείς” κι αυτό από μόνο του έκανε την περιπέτεια που ξεκινούσε διπλά άγνωστη και επικίνδυνη.

Συχνά πυκνά η Ιστορία καλεί λαούς να μπουν σε αχαρτογράφητα νερά, γιατί μόνο έτσι το ταξίδι γράφει Ιστορία. Για τους ραγιάδες το ταξίδι σ’ αυτά τα αχαρτογράφητα νερά είχε ήδη ξεκινήσει μεμονωμένα και για όσους το είχαν τολμήσει δεν υπήρχε επιστροφή. Εκείνη τη μέρα όμως, το “εγώ δεν αντέχω άλλο” των μεμονωμένων έγινε “εμείς δεν αντέχουμε άλλο” κι απέκτησε όγκο και εκτόπισμα. Οι μικροί ή μεγάλοι κρίκοι έγιναν αλυσίδα γιατί μόνο όταν οι κρίκοι γίνουν αλυσίδα, μόνο τότε σπάνε τα δεσμά…

Για τους Έλληνες μια τέτοια απόφαση αποτέλεσε ιστορικό κατόρθωμα. Δεν είναι λαός του “εμείς”¨τούτος εδώ και το απέδειξε και κατά τη διάρκεια του Αγώνα πολλές φορές. Ο εμφύλιος χτύπησε την πόρτα του ξεσηκωμού όπου του δόθηκε η ευκαιρία και δυναμίτισε σχεδόν καίρια την προσπάθεια των πολλών. Ίσως όμως η φράση του Κολοκοτρώνη ότι ο Θεός είχε βάλει την υπογραφή του για τη λευτεριά της Ελλάδας και δε θα μπορούσε να την πάρει πίσω, ίσως να είχε βάση… και ίσως έτσι προστατεύτηκε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια όταν κινδύνεψε να γίνει τραγωδία.

Από εκείνη τη στιγμή και έως σήμερα τούτος ο λαός πασχίζει να διαχειριστεί την ελευθερία που τόλμησε να ονειρευτεί και να διεκδικήσει κόντρα σε δυνάστες και φερέφωνα. Και ως σήμερα πολεμά δυνάστες και φερέφωνα και ταξιδεύει σε αχαρτογράφητα νερά (όσο κι αν τον διαβεβαιώνουν ότι είναι νερά χαρτογραφημένα). Μα πιο πολύ πολεμά με τον εαυτό του και με τους δαίμονές του αδιάκοπα, γιατί η επιστροφή από το ηρωικό “εμείς” στο βολεμένο “εγώ” δε συναντά εμπόδια… Ίσως γι’ αυτό η 25η Μαρτίου είναι τόσο σημαντική, τόσο ξεχωριστή, τόσο σπουδαία: γιατί είναι μια από τις ελάχιστες φορές στην Ελληνική Ιστορία που πολλά ανυπότακτα “εγώ” προσκύνησαν ένα λάβαρο και μια Ιδέα ως “εμείς”… κι ως “εμείς” απόλαυσαν στο τέλος τη δύσκολη μα υπέροχη ευτυχία της Ελευθερίας…