Σεβασμιώτατε, Θεοφιλέστατε, σεβαστοί πατέρες, Ἡ σημερινὴ Ἱερατικὴ Σύναξη μᾶς δίνει τὴν εὐκαιρία καὶ τὴν ἀφορμὴ νὰ θυμηθοῦμε ἕνα γεγονὸς σημαντικὸ στὴν σύγχρονη ἱστορία τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἔλαβε χώρα σὰν σήμερα πρὶν ἀπὸ 20 χρόνια. Ἡ ἐνθρόνιση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη ΠΑΥΛΟΥ (κατά κόσμον Παναγιώτη Παπαλεξίου) πού φέτος (2024) συμπλήρωσε στὴν Κοζάνη εἴκοσι (20) χρόνια (2004-2024) ἀρχιερατικοῦ βίου.
Ὅποιος ζεῖ μέσα στὴν Ἐκκλησία συνειδητά, καταλαβαίνει πὼς ἡ μνημόνευση τῶν ἐπετείων τῆς ἐκλογῆς, τῆς Χειροτονίας καὶ τῆς Ἐνθρονίσεως ἑνὸς Ἐπισκόπου καὶ Μητροπολίτου δὲν ἀποτελεῖ ἀπλή φιλοφρόνηση πρός «τάς ἀρχάς καί ἐξουσίας» τοῦ κόσμου τούτου, οὔτε ἔχει κοσμική ἀφόρμηση. Τουναντίον, ἀποτελεῖ ἔκφραση ἀγάπης καὶ σεβασμοῦ μέσα στὸν σύνδεσμο ποὺ ἔχουν τὰ μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας μεταξύ τους. Ὄχι κάποια μέλη ἀόριστα, ἀπροσδιόριστα καὶ ἀφηρημένα, ἀλλὰ μέλη ξεχωριστά, μοναδικὰ καὶ ἀνεπανάληπτα, τοποθετημένα μέσα στὸ σῶμα μὲ τὰ δικά τους χαρίσματα τὸ καθένα, ἀλλὰ ὅλα μεταξύ τους συνεργαζόμενα γιὰ τὴν τάξη καὶ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν μποροῦμε νὰ μιλοῦμε γιὰ Ἐκκλησία ἑὰν οἱ ἴδιοι δὲν ἔχουμε μέσα μας τὴν εἰκόνα τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.
Ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δέν ὑπάρχει καλύτερη ἔκφρασή της ἀπό τήν Θεία Λειτουργία. Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερο καὶ σπουδαιότερο ἔργο ποὺ μπορεῖ νὰ τελέσει ἄνθρωπος πάνω στὴν γῆ ἀπὸ τὴν Θεία Λειτουργία. Ἡ ὀρθόδοξη Θεία Λειτουργία δέν εἶναι ὁ χῶρος ὅπου ὁ καθένας συναντᾶ τόν Θεό μόνος του καί ἑνώνεται μαζί Του μέ τήν προσευχή ἤ τήν Θεία Κοινωνία. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ὁ χῶρος ὅπου ὅλοι γινόμαστε ἕνα σῶμα, ὅπου ὁ καθένας μας γίνεται ἰδιαίτερο πρόσωπο, ἀκριβῶς διά μέσου τῆς σχέσης του μέ τούς ἄλλους, καί ὅπου τίποτε δέν νοεῖται ἀτομικά, ἀλλά μόνο προσωπικά. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι κοινωνία προσώπων πού ἀντλοῦν ὁ καθένας τήν ταυτότητά του ἀπό τήν σχέση του μέ τούς ἄλλους.
Μέσα στὴν Θεία Λειτουργία δὲν εἶναι οὐτοπία, οὔτε φαντασία ἡ κοινωνία προσώπων. Τὸ ἅγιο Δισκάριο φανερώνει τὴν πραγματικότητα τῆς συναντήσεως, τῆς σχέσεως, τῆς κοινωνίας καὶ τῆς ἑνότητος τῶν προσώπων. Στὴν μέση τοῦ Δισκαρίου τοποθετεῖται ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Στὰ δεξιὰ τοῦ Χριστοῦ ἡ Θεοτόκος, στὰ ἀριστερά Του τὰ ἑννέα τάγματα τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν Ἁγίων. Κάτω ἀπὸ τὸν Χριστὸ ἡ μερίδα τοῦ Ἐπισκόπου καὶ ἔπονται οἱ μικρότερες μερίδες γιὰ τοὺς ζωντανοὺς καὶ κεκοικημένους πατέρες καὶ ἀδελφούς μας. Μέσα στὸ Ἅγιο Δισκάριο ὅλοι εἴμαστε παρόντες, ζῶντας τὸ μυστήριο τῆς Θεοφανείας, συνεορτάζοντα «τὰ ἄνω τοῖς κάτω» καὶ συνομιλοῦντα «τὰ κάτω τοῖς ἄνω»!
Ἐφόσον ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό μυστικό σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ἡ Ἐκκλησία φανερώνεται στήν Θεία Λειτουργία, ὁρατή εἰκόνα καί κεφαλή αὐτοῦ τοῦ Σώματος σέ κάθε τοπική Ἐκκλησία εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος. Γι’ αὐτὸ καὶ στὸ ἅγιο Δισκάριο τοποθετεῖται κάτω ἀπὸ τὸν Ἀμνό. Γράφει ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος:
«Ὅπου ἄν φανῇ ὁ ἐπίσκοπος, ἐκεῖ καί τό πλῆθος ἔστω, ὥσπερ ὅπου ἄν ᾗ Ἰησοῦς Χριστός, ἐκεῖ καί ἡ καθολική Ἐκκλησία» (Πρὸς Σμυρναίους Ἐπιστολή, VIII, 2).
Ὁ Χριστός εἶναι ἡ θύρα ἀπό τήν ὁποία μπαίνουν ὁ Ἀβραάμ καί ὁ Ἰσαάκ καί ὁ Ἰακώβ καί οἱ προφῆτες καί οἱ Ἀπόστολοι καί ἡ Ἐκκλησία, εἰς ἑνότητα Θεοῦ.
Γιατί ἡ «θύρα» ὅπως εἶπε ὁ Κύριος εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός: «Ἐγώ εἰμί ἡ θύρα τῶν προβάτων» (Ἰω. Ι,7). Τοῦτο ἐμμέσως δηλώνει τήν ἐκκλησιολογική ταυτότητα καί τό λειτούργημα τοῦ Ἐπισκόπου ὡς εἰκόνας τοῦ Σωτῆρα Χριστοῦ καί συνεπῶς ὡς ὁρατῆς κεφαλῆς τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας μέ συγκεκριμένη ἀποστολή νά ἱερουργεῖ: α) τήν ἐκκλησιαστική ἑνότητα, ἡ ὁποία ταυτίζεται καί φανερώνεται στήν εὐχαριστιακή ἑνότητα, β) τὴν μυσταγωγική ἀποκλειστικότητα χάριν τής Ἐκκλησίας, γ) τήν κατάλυση τῶν σχισμάτων, δ) τήν ἄμωμη ἑνότητα τοῦ πλήθους τῶν χριστιανῶν ὡς προϋπόθεση μετοχῆς τους στό Θεό, ε) τήν εὐχαριστιακή καί βαπτισματική ἐγκυρότητα, καί στ) τήν μυστηριακή κοινωνία τοῦ ἄρτου τοῦ Θεοῦ.
Μέ ἄλλα λόγια, ὅλο τό μυστήριο καί ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας συγκροτεῖται καί διασφαλίζεται διά τοῦ Ἐπισκόπου. Ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι ὁ προεστώς τῆς Ἐκκλησίας, περιβαλλόμενος ἀπό τό «συνέδριον» τῶν πρεσβυτέρων καί τόν ὅμιλο τῶν διακόνων, καί βέβαια ὅλη τήν ὑπόλοιπη ἐκκλησιαστική σύναξη. Ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος προτρέπει τούς χριστιανούς νά ἐπιβεβαιώνουν τήν χριστιανική τους ἰδιότητα μέσα στήν ἐκκλησιαστικότητα. Ὁ ἴδιος ἱερός Πατήρ ὑπογραμμίζει τήν ἑνότητα τοῦ σώματος ὑπό τόν Ἐπίσκοπο, ὄχι ὡς αὐτοαυθεντία, ἀλλά ὡς ζωντανή εἰκόνα καί τύπο καί μιμητή τοῦ Χριστοῦ.
Ἐφόσον λοιπόν ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι «κεφαλή Χριστοῦ πληρώματος» (Γρηγ. Θεολ.
PG 35, 501) δέν ὑπάρχει καθ’ ἑαυτόν Ἐπίσκοπος ἐκτός Ἐκκλησίας ἀλλά οὔτε καί Ἐκκλησία χωρίς Ἐπίσκοπο.
Ὅπως κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς οἱ Μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ ἔλαβαν ὅλα τὰ χαρίσματα τοῦ Παναγίου Πνεύματος, καὶ τὰ ὀνόματα «Ἀπόστολος» καὶ «Ἐπίσκοπος», ἔτσι καὶ οἱ Ἐπίσκοποι χειροτονοῦνται, κατὰ τὴν προσφυῆ ἔκφραση τοῦ Ἰωάννη Ζωναρᾶ, «εἰς τύπον τῶν δώδεκα Ἀποστόλων» (Ιωάννης Ζωναράς, ερμηνεία στον Νεοκ. 14, ΡΠ Γ΄, σελ. 92) καὶ λαμβάνουν πλήρη τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἐπίσκοπος μέσα στὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα, ὄχι μόνο διαθέτει ὅλα τὰ χαρίσματα ποὺ τοῦ χάρισε ὁ Θεὸς γιὰ τὴν οἰκοδομὴ τοῦ Σώματος, ἀλλὰ λειτουργεῖ καὶ τὰ χαρίσματα τῶν μελῶν τοῦ Σώματος, δηλαδὴ διακονεῖ καὶ φροντίζει γιὰ τὴν ἀνάδειξη καὶ καρποφορία τῶν χαρισμάτων τῶν μελῶν τοῦ ὑπολοίπου Σώματος.
Ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς ἐνθρονίσεώς του στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Σερβίων καὶ Κοζάνης, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας αὐτὰ τὰ χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα τὸν κόσμησε ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τὰ ἀξιοποίησε πλήρως γιὰ τὴν οἰκοδομὴ τοῦ Σώματος τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Πρώτα πρώτα, λειτουργῶντας καὶ ἱερουργῶντας συχνότατα τὸ Μυστήριο τῶν Μυστηρίων, τὴν Θεία Λειτουργία, ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου μέχρι τὸ τελευταῖο Ἐξωκλῆσι τῆς Μητροπόλεως. Ἐπίσης, ἀξιώθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ χειροτονήσει πάνω ἀπὸ 35 κληρικοὺς ποὺ ἐπάνδρωσαν Ἑνορίες καὶ Ἁγίες Τράπεζες, γιὰ νὰ μὴ σταματήσει νὰ χτυπᾶ ἡ καμπάνα καὶ γιὰ νὰ κοινωνοῦν οἱ πιστοί.
Στὸν τομέα τῆς φιλανθρωπίας ἔδωσε βαρύτητα στὴν συντήρηση καὶ ἀπρόσκοπτη λειτουργία τοῦ Τιαλείου Ἐκκλησιαστικοῦ Γηροκομείου, καὶ ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ κίνησε τὶς διαδικασίες γιὰ νὰ δημιουργηθεῖ νέα πτέρυγα στὸ Τιάλειο Γηροκομείο γιὰ τὴν ἀσφαλέστερη ἐγκατάσταση τῶν ἠλικιωμένων ἀδελφῶν μας, ἕνα ἔργο ποὺ δυστυχῶς καθυστερεῖ νὰ διεκπεραιωθεῖ λόγω τῆς κρατικῆς καὶ πολιτικῆς ἀναλγησίας. Μὲ τὸ ξέσπασμα τῆς παγκόσμιας οἰκονομικῆς κρίσεως τοῦ 2008, ὁ Σεβασμιώτατος μερίμνησε γιὰ τὴν δημιουργία δύο «Κοινωνικῶν Παντοπωλείων», ἕνα στὴν Κοζάνη καὶ ἕνα στὰ Σέρβια, καθὼς καὶ ἑνὸς «Κοινωνικοῦ Φροντιστηρίου» ποὺ στεγάζεται στὸ Μπλιούρειο Ἵδρυμα γιὰ τοὺς μαθητὲς καὶ μαθήτριες ποὺ προέρχονται ἀπὸ οἰκογένειες μὲ χαμηλὸ οἰκονομικὸ εἰσόδημα.
Δὲν πρέπει νὰ παραβλέψουμε ἕνα πολὺ σημαντικὸ γεγονὸς ποὺ θὰ καταγραφεῖ στὴν τοπικὴ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, ἀλλὰ καὶ θὰ πιστωθεῖ στὴν δική του ἀρχιερατικὴ διακονία: Ἡ ἐκ Θεοῦ φανέρωση καὶ ἀνάδειξη τῶν τοπικῶν Ἁγίων.
Τρεῖς Ἅγιοι Ἐπίσκοποι, ὁ Καισαρείας Μακεδόνιος καὶ οἱ Σερβίων Ἰάκωβος καὶ Γερμανός, καὶ δύο Ὅσιοι, ὁ Θεόδωρος καὶ ἡ Βασίλισσα τῆς Ἄρτας Θεοδώρα πρεσβεύουν γιὰ τὸν τόπο ποὺ εἴτε γεννήθηκαν, εἴτε ποίμαναν, εἴτε ἀσκήθηκαν καὶ γιὰ τοὺς κατοίκους αὐτοῦ τοῦ τόπου. Ἐπίσης, ὁ Σεβασμιώτατος δὲν παρέβλεψε τὴν εὐλάβεια τῶν Μικρασιατῶν προσφύγων ἀπὸ τὰ Κουβούκλια, ποὺ ἔφεραν ἀπὸ τὶς ἀλησμόνητες πατρίδες τὴν τιμὴ τοῦ Ὁσίου Βαραδάτου, ἀναδεικνύοντας τὸ ὑπάρχον Ἐξωκλῆσι κοντὰ στὴν λίμνη τοῦ Ἀλλιάκμονα σὲ Μητροπολιτικὸ Παρεκκλήσιο.
Ἐπίσης, ὁ Σεβασμιώτατος διακρίνεται τὶς ποιμαντικὲς παραινέσεις του.
Εἶναι ἐμφανὲς ὅτι θέλει νὰ οἰκοδομήσει τὸν συνομιλητή του, νὰ τὸν προτρέψει στὸ ἀγαθὸ καὶ νὰ τὸν προλάβει ἀπὸ ἀνώριμες ἐνέργειες. Δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ διδαχθήκαμε ἀπὸ τὶς πολλὲς καὶ πλούσιες γνώσεις του καὶ τὴν μεγάλη του ἐμπειρία, σὲ πολλοὺς τομεῖς τοῦ βίου καὶ τῆς ἱερατικῆς διακονίας.
Θὰ ἦταν ἄδικο νὰ μὴν ἀναφέρουμε τὸ χάρισμα τῆς καλαισθησίας καὶ τῆς νοικοκυροσύνης ποὺ διακρίνει τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας. Τὸ χάρισμα αὐτὸ φανερώνεται μέσα ἀπὸ τὶς ἀνακαινίσεις πολλῶν Ναῶν τῆς Μητροπόλεώς μας, ἀπὸ τὴν καλὴ ἐπιμονή του στὴν τάξη καὶ στὴν εὐπρέπεια τους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς συνετὲς συμβουλές του γιὰ τὴν λειτουργικότητα τῶν Ναῶν καὶ τὴν προστασία τῶν Ἱερέων του. Τὸ ἀποκορύφωμα ὅλων τῶν ἀνακαινιστικῶν ἔργων του ὑπῆρξε ἡ ἀναπαλαίωση τοῦ ἱστορικοῦ Ἐπισκοπείου Κοζάνης, τὸ ὁποῖο ἐγκαινίασε ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ.κ.
Βαρθολομαῖος τὸν Ἰούνιο τοῦ 2012, γεγονός ποὺ προσέδωσε μία ἄλλη πολιτιστικὴ αὔρα στὴν πόλη τῆς Κοζάνης καὶ στὴν εὐρύτερη περιοχή.
Γεγονὸς πολιτισμοῦ ὑπῆρξε καὶ ἡ δημιουργία τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Κειμηλιαρχείου «Ἅγιος Συμεὼν ὁ νέος Θεολόγος» τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2021, τὸ ὁποῖο στεγάζεται στὸ νέο κτήριο τῶν Διοικητικῶν Ὑπηρεσιῶν τῆς Μητροπόλεώς μας, ποὺ κι αὐτὸ ἐπιμελήθηκε καὶ ἐγκαινίασε ὁ Σεβασμιώτατος τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2017. Παρὰ τὶς στενόμυαλες κρατικοδίαιτες ἀντιλήψεις ὁ Σεβασμιωτάτος προχωρᾶ στὸ ἀνακαινιστικὸ ἔργο, τόσο μὲ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναϋδρίου τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης στὸν προαύλιο χῶρο τοῦ Ἐπισκοπείου Κοζάνης καὶ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Θεοδώρας, Βασιλίσσης Ἄρτης, στὰ Σέρβια, ὅσο καὶ μὲ τὴν ἀπαραίτητη συντήρηση τοῦ Γκερτσείου Πνευματικοῦ καὶ Πολιτιστικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος γιὰ νὰ ἀποτελέσει καὶ πάλι λειτουργικὸ σημεῖο ἐκκλησιαστικῆς προσφορᾶς καὶ πολιτισμοῦ.
Κλείνοντας, θὰ ἤθελα νὰ σταθῶ σὲ δύο σημεῖα. Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἰδιαίτερη μέριμνα ποὺ ἔχει ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας γιὰ τὶς Ἱερὲς Μονές. Προερχόμενος ὁ ἴδιος ἀπὸ μοναστικὸ περιβάλλον, αὐτὸ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πεντέλης στὴν Ἀθῆνα, φροντίζει γιὰ τὴν καλὴ συντήρηση καὶ προβολὴ τῶν Μονῶν τῆς Μητροπόλεώς μας. Εὐχόμαστε ὁ Θεὸς νὰ τὸν ἀξιώσει νὰ δεῖ νὰ πραγματοποιεῖται τὸ ὀράμα του γιὰ δημιουργία Μοναστικῆς ἀδελφότητος στὸν χῶρο τοῦ λίαν καλλωπισμένου καὶ ἀνασυγκροτημένου Μητροπολιτικοῦ Καθίσματος Νέας Νικοπόλεως. Τὸ δεύτερο σημεῖο εἶναι τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴν χριστιανικὴ ἀγωγὴ τῶν νέων καὶ τῶν γονέων, ἐπανιδρύοντας καὶ ἐπαναλειτουργῶντας τὸ Γραφεῖο Νεότητος τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ὥστε νὰ διακονεῖται στὴν ἐποχή μας ἡ λειτουργικὴ εὐχὴ «τὴν νεότητα παιδαγώγησον, Κύριε».
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Σερβίων καί Κοζάνης καί γέροντά μας κ. ΠΑΥΛΕ:
Ἐπί τῇ συμπληρώσει εἴκοσι ἐτῶν ἀπό τῆς ἐκλογῆς σας ὡς Ποιμενάρχου τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως, δεχθεῖτε, Σᾶς παρακαλῶ πλεῖστας εὐχάς ὅπως Κύριος ὁ Θεός σᾶς χαρίζῃ «ταῖς ἁγίαις Ἐκκλησίαις σῷον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα καὶ ὀρθοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς Αὐτοῦ Ἀληθείας, ποιμαίνοντα τὸν λαὸν τῆς θεοσώστου ταύτης ἐπαρχίας ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι». Ἀκόμα Σᾶς εὐχόμαστε νὰ μοιάσετε στοὺς ἁγίους προκατόχους Σας, τὸν Ἅγιο Μακεδόνιο, πρῶτο Ἐπίσκοπο Καισαρείας καὶ τοὺς Ἁγίους Ἐπισκόπους Σερβίων Ἰάκωβο καὶ Γερμανό, τῶν ὁποίων οἱ εὐχὲς καὶ ἡ πρεσβεία νὰ σᾶς συνοδεύουν πάντοτε.
Πολλά τά ἔτη σας!
Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε από τον Αρχιερατικό Επίτροπο Κοζάνης και ιερατικώς προϊστάμενο του Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Κοζάνης Πρωτοπρεσβύτερο π. Δημήτριο Χαρισίου κατά την Σύναξη των Ιερέων της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης την 20η Ιουνίου 2024 στον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης Κοζάνης.
