Πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε η αναστολή λειτουργίας πλήθους Δημοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων, πολλά εκ των οποίων ήταν κλειστά εδώ και χρονιά.Oi επικαλούμενοι λόγοι ήταν ο μικρός ή μηδενικός αριθμός μαθητών και σε κάποιες περιπτώσεις και η ακαταλληλότητα της κτηριακής υποδομής. Η πρόσφατη αυτή απόφαση επανάφερε στη δημοσιότητα ακόμη μια φορά την «υπογεννητικότητα», την μείωση δηλ. των γεννήσεων στη χώρα μας που ξεκίνησε πριν από πέντε δεκαετές, άμεση απόρροια της πτώσης της γονιμότητας στις διαδοχικές γενεές (από 2,1-2,0 παιδιά ανά γυναίκα στις γενεές που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1940 και το 1960 σε λιγότερα από 1,5 παιδιά σε αυτές που γεννήθηκαν μετά το 1985).
Η υπογεννητικότητά είναι όμως ο μονός λόγος που σε πολλές Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε) έχουμε τα τελευταία χρόνια έναν εξαιρετικά περιορισμένο και φθίνοντα αριθμό γεννήσεων που επηρεάζει / θα επηρεάσει τον πληθυσμό προσχολικής και σχολικής ηλικίας; πόσες και που είναι αυτές οι Δημοτικές αυτές Ενότητες και ποια τα κοινά χαρακτηριστικά τους;
Έχοντας εντοπίσει και χαρτογραφήσει τις ενότητες αυτές και εκθέσει τα κοινά στοιχεία τους, στο σύντομο κείμενο μας απαντούμε και στα δυο ερωτήματα που θέσαμε. Οι Ενότητες αυτές που στη μεγάλη τους πλειοψηφία βρίσκονται στην ορεινή και ημιορεινή ηπειρωτική Ελλάδα είναι όλες ολιγοπληθείς και χαρακτηρίζονται ταυτόχρονα από έναν ταχύτατα φθίνοντα πληθυσμό, υψηλά ποσοστά 60 ετών και άνω, συρρίκνωση του πλήθους των νέων και χαμηλά ποσοστά 20-49 ετών, πολύ περισσότερους θανάτους από γεννήσεις και συνήθως απουσία αλλοδαπών, ενώ σε αρκετές εκλείπει στις ηλικίες δημιουργίας οικογένειας – απόκτησης παιδιών και μια ισορροπημένη αναλογία ανάμεσα στα δυο φύλλα.
Η ύπαρξη σήμερα Δ.Ε. (σχεδόν μια στις τρεις) που έχουν έναν εξαιρετικά περιορισμένο και φθίνοντα αριθμό γεννήσεων δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί αποκλειστικά, όπως συνήθως γίνεται, στη συρρίκνωση της γονιμότητας (στη μείωση δηλ. του αριθμού των παιδιών στις μετά το 1960 γενεές). Οφείλεται και στην εξαιρετικά άνιση κατανομή του πληθυσμού στον χώρο), εξαιτίας κυρίως της έντονης εσωτερικής μετανάστευσης της πεντηκονταετίας 1950-2000 – και δευτερευόντως της φυγής των νέων στο εξωτερικό την τελευταία δεκαπενταετία-.Η ανισοκατανομή αυτή, άμεση απόρροια του μεταπολεμικού μοντέλου ανάπτυξης και της απουσίας χωροταξικού σχεδιασμού, ελάχιστα προβληματίζει τους ενασχολούμενους με το «Δημογραφικό» και απουσιάζει δυστυχώς από τον δημόσιο διάλογο που έχει ανοίξει. Συνοδεύτηκε όμως όχι μόνον από την άνιση κατανομή στο χώρο του εργατικού δυναμικού, των οικονομικών δραστηριοτήτων και του παραγομένου πλούτου αλλά και από σημαντικά διαφοροποιημένες δημογραφικές εξελίξεις που έχουν προκαλέσει ήδη τη δημογραφική κατάρρευση πολλών περιοχών της χώρας μας.
Το Δ.Τ. του Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών:
https://indemography.gr/wp-content/uploads/2024/09/Focus1_2024.pdf
