Τα Γρεβενά σήμερα μοιάζουν με μια πόλη που σιγά-σιγά ξεχνιέται. Έναν τόπο προς εγκατάλειψη. Νέοι φεύγουν, δρόμοι αδειάζουν, μαγαζιά κλείνουν. Κι όμως, κάτω από αυτή τη σιωπή υπάρχει ένας πλούτος τεράστιος – ιστορικός, πολιτιστικός, ανθρώπινος. Ένα Αρχαιολογικό Μουσείο στα Γρεβενά δεν είναι απλώς μια πρόταση πολιτιστικής ανάδειξης· είναι φωνή αντίστασης απέναντι στην ερήμωση. Είναι η αφετηρία για να ξανασυστηθεί η πόλη στον εαυτό της – και στον υπόλοιπο κόσμο.
Η περιοχή διαθέτει πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων: ας θυμήσουμε ενδεικτικά (ξανά και πάλι!) το άγαλμα της Ηρακλιώτισσας και το περίφημο δαχτυλίδι «Έραμαι Μέγα» από το Καστρί. Και όμως, αυτός ο θησαυρός μένει κρυμμένος, άπιαστος. Δεν είναι δυνατόν η ιστορία των Γρεβενών να εκτίθεται αλλού, ενώ η ίδια η πόλη μοιάζει να μην έχει τίποτα να δείξει.
Το μουσείο δεν μπορεί να είναι μόνο ένα κτήριο με περιστασιακές εκθέσεις. Χρειάζεται μόνιμες συλλογές, σύγχρονα μέσα παρουσίασης, διαδραστικά εκθέματα, και συνεχές εκπαιδευτικό έργο. Πρέπει να είναι ένας ζωντανός οργανισμός – ένα σημείο αναφοράς, ένα πολιτιστικό κύτταρο που λειτουργεί κάθε μέρα, κάθε εποχή, κάθε χρόνο. Πρέπει να γίνει ο τόπος όπου οι κάτοικοι, οι επισκέπτες, οι μαθητές και οι ερευνητές θα έρχονται για να γνωρίσουν, να μάθουν, να εμπνευστούν.
Αλλά δεν αρκεί μόνο το αρχαιολογικό μουσείο. Τα Γρεβενά έχουν ανάγκη από μόνιμες συλλογές λαογραφίας, φυσικής ιστορίας, φωτογραφίας, ακόμα και σύγχρονης τέχνης. Ο πολιτισμός δεν είναι μονοσήμαντος. Είναι πολύπλευρος και πολυφωνικός. Και τα Γρεβενά έχουν πολλά να πουν – από την ιστορία του βλαχόφωνου πληθυσμού, μέχρι τα μανιτάρια και τα δάση της Πίνδου, από την λαογραφία σαν μνήμη μέχρι την σύγχρονη μουσική και το θέατρο.
Χρειαζόμαστε όχι απλώς ένα μουσείο, αλλά έναν ολόκληρο πολιτιστικό χάρτη. Που είναι, άραγε η προτομή του Κωνσταντίνου Δημίδη, του αγωνιστή του 1821 και πρωτοπόρου της Τυπογραφίας στην Ελλάδα; Μόνιμες συλλογές τώρα (σε πέντε χρόνια θα είναι αργά), προσβάσιμες, οργανωμένες και ελκυστικές, για να δημιουργηθεί μια νέα ταυτότητα για την πόλη – αυτή που θα κρατήσει τους νέους εδώ και θα φέρει τους επισκέπτες από αλλού. Να ανθίσει ο πολύπαθος νομός και οι ανθρώποι του.
Τα Γρεβενά μπορούν να γίνουν σημείο πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Όχι αύριο. Σήμερα. Γιατί αν δεν αναδείξουμε τον πλούτο μας τώρα, τότε απλώς τον χάνουμε. Και μαζί του, χάνουμε και το μέλλον μας.
ΘΕΟΛΟΓΙΑ Δ. ΤΣΟΥΚΑΛΑ
ΕΚΔΟΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
