Το προσεχές Σάββατο του Ακαθίστου, 20 Απριλίου 2024, στο ιερό αρχιεπισκοπικό
Το ιερό αρχιεπισκοπικό
Ήταν μικρή μονόκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, χωρητικότητας 50-60 ατόμων. Η τοιχοδομία της ήταν απλή, πλην όμως σε μερικά σημεία της είχαν εντοιχισθεί και μερικά βυζαντινά ανάγλυφα. Κτίστηκε τον 17ο αι. στην αυλή του αρχοντικού της οικογένειας Χωματιανού Λογοθέτη (από το όποιο διασώζονται η είσοδος και η σκάλα), και ήταν κτητορική (ιδιωτική), αλλ΄ όμως ανοιχτή στο κοινό. Αργότερα πέρασε στην οικογένεια Ματουκά.
Τον Ιούνιο του 1943 ο τελευταίος ιδιοκτήτης της Ηρακλής Καζάκος την κατεδάφισε αυθαίρετα, επειδή φοβόταν πως η εκκλησία θα κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, θα γίνει ενοριακός ναός και επομένως ο χώρος θ’ απαλλοτριωθεί, πράγμα που τελικά δεν απεφεύχθη. Πρόσφατα η 1η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ανέσκαψε το χώρο και ήρθαν στην επιφάνεια τα θεμέλια της εκκλησίας, το δάπεδο, η Αγία Τράπεζα, το μαρμάρινο κατώφλι, καθώς και πολλά κομμάτια από τις κατεστραμμένες τοιχογραφίες. «Ήδη η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών είναι πρόθυμη, αν της παραχωρηθεί ο χώρος, ν’ αναστηλώσει το εκκλησάκι.
Ο Άγιος Ελισαίος είναι γνωστός και από τις αγρυπνίες που στα 1880-1925 τελούνταν σ΄ αυτόν και στις όποιες μετείχαν ο άγιος παπα-Νικόλας ο Πλανάς, οι λογοτέχνες Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Παύλος Νιρβάνας, Γεώργιος Τσοκόπουλος, Γιάννης Βλαχογιάννης κ.α., καθώς και ο άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως και ο Φιλόθεος Ζερβάκος.
