Του Αντώνη Ν. Παπαβασιλείου
«Έψαχνα να βρω τις λέξεις στις χωματερές της μνήμης».
Ένα ξεχωριστό έργο για την πολιτιστική και γλωσσική κληρονομιά του τόπου μας, της περιβόητης -πια- πάντερμης ελληνικής επαρχίας κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον φιλόλογο και λαογράφο Αλέξανδρο Στ. Πολύζο, με τίτλο «Κοσμάτι – Το γλωσσικό ιδίωμα του χωριού μου» (σημαντική και ουσιαστική έκδοση της Π.Ε. Γρεβενών). Η στήλη Έμφρων στην εφημερίδα ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ έδωσε μια γεύση από το έργο αυτό πριν μήνες. Πρόκειται για ένα βιβλίο που καταγράφει και αναλύει το ιδίωμα του Κοσματίου Γρεβενών – μια τοπική γλωσσική εκδοχή που σήμερα κινδυνεύει να εξαφανιστεί, να αφήσει μόνο σκιές και ψιθύρους.
Ο Πολύζος, με επιστημονική ακρίβεια, μόχθο αλλά και συγκινητική προσωπική ματιά, συγκέντρωσε λέξεις, φράσεις και εκφράσεις που χαρακτήριζαν την καθημερινότητα των κατοίκων του ορεινού χωριού. Το έργο του ξεπερνά τα όρια της λεξικογραφίας: αποτελεί έναν ύμνο στη μνήμη, στον πολιτισμό και στη μοναδικότητα της κάθε τοπικής γλωσσικής έκφρασης που σβήνει στη σκιά της ομογενοποίησης.
Ο συγγραφέας βλέπει ξεκάθαρα στην απώλεια του ιδιώματος την απώλεια μνήμης και πολιτισμού. Μακαρίζουμε τα παιδικά μας χρόνια, στα οποία ακούσαμε τους προγόνους μας να μιλούν αβίαστα και απλά, δηλαδή ακέραια, την δημοτική λαλιά του τόπου μας.
Το βιβλίο απευθύνεται τόσο σε φιλολόγους και γλωσσολόγους όσο και σε κάθε πολίτη που νοιάζεται. Είναι ένα τεκμήριο γλωσσικού πλούτου, ένα γλωσσάρι που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ γενεών.
Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, αλλά τις ρίζες βαθιά χωμένες στο παρελθόν, ο Πολύζος προσφέρει ένα έργο-παρακαταθήκη για όλους όσοι πιστεύουν πως οι λέξεις μπορούν να (δια)σώσουν κόσμους. Ήγουν εμάς τους ίδιους.
